برای بودائیان تشییع جنازه مانند مراسم ازدواج ساده و آسان است. اگر یک بودائی از دنیا برود خویشاوندان نزدیک تعدادی مانک را به خانه نو گذشته یا به قبرستان دعوت می کنند تا مراسم را اجرا کنند.
مانکها در ابتدا تعویذات سه گانه(tisarana)و سپس مفاهیم پنج گانه(pancasila)را قرائت میکنند.سپس فرزندان یا خویشاوندان نردیک لباسهای سفید به مانکها هدیه میکنند.
ثواب این کار با جملات زیر به نو گذشته هدیه میشود:
idam me natinam hotu
sukhita hontu natayo
بگذار این ثواب به رفتگان من تعلق گیرد
امید آنکه آنها خوب و خوشحال باشند.
با ذکر این جملات به زبان پالی،آب از یک کوزه به یک ظرف خالی میریزند که سمبل رسیدن ثواب به گذشتگان است.آنگاه مانکها دسته جمعی آیاتی را به پالی قرائت میکنند که مناسب حال و هوای مجلس است.
anica vata samkhara-uppada vaya dhammin
uppajjitva nirujihanti-tesam vupasamo sukho
همه اشیاء مادی فانیند-آنها می آیند و میروند… طبیعت آنها همین است.
آنها بوجود می آیند و می میرند-رهایی از آنها بالاترین نعمت است .
این قرائت دسته جمعی با خطبه ای کوتاه که به فانی بودن همه چیر تاکید و مرگ را تشریح میکند به پایان میرسد.
۱-هنگام مرگ
بودائیان برای آخرین افکار انسان محتضر اهمیت زیادی قائل و آثار فراوانی بر آن مترتب می دانندآنها معتقدند آخرین افکار انسان در لحظات منجر به مرگ نوع زندگی آینده او را تعیین می کند.داستانهای زیادی نیز در این خصوص در ادبیات بودیستی نقل شده که نوع زندگی افراد به افکاراخرین لحظات قبل از مرگ در زندگی پیشین نسبت داده شده است.بدین سبب بودائیان به آرامش فکر و تسلط محتضر بر اندیشه های خود تاکید زیادی میکنند.آنها معتقدند محبت و مهربانی (metta) در طول زندگی باعث میشود فکر انسان در آستانه مرگ دچار اوهام نشود.
۲-خاکسپاری یا سوزاندن
در متون بودیستی ققط در یک مورد در خصوص تعیین تکلیف برای اجساد مردگان اظهار نظر شده و آن هم خطبه مرگ بودابه نام بانا(maha arinibana) است.در ان خطبه آمده است که آناندا از بودای در حال مرگ پرسید تکلیف ما در فبال جسد انسان کامل(tathagata) که همان بودا باشد چیست؟
بودا جواب داد که او را همانند شاه بزرگ کاکاواتی راجا(cakkavatti Raja) بسوزانندغیر از جمله در متون بودیستی در خصوص اجساد مردگان توصیه ای نشده است.امروزه نیز بودائیان می توانند مردگان خود را بسوزانند یا به خاک بسپارند:
در صورت سوزاندن،بعضی خاکسترهای باقیمانده را در یک ظرف(Urm) نگهداری می کنند
یا در ستونی که به یادبود او بنا شده در معجری قرار میدهند. محل خاکستر بودا و بعضی مقدسین به صورت زیارتگاه در آمده است.بودائیان معتقدند مشاهده چنین اماکنی به انسان آرامش و اطمینان میدهد و یاد و خاطره آن بزرگام او را برای پیمودن راه آنهاتشویق می کند این معنی در خطبه مرگ بودا نیز آمده است.
نثار ثواب به درگذشتگان
بودائیان معتقدند انسان بعد از مرگ دوباره زنده میشود و این مردنها و زنده شدن ها همیشه ادامه می یابد مگر آنکه کسی به نیروانا برسد که دیگر از چرخه رنج آور مرگ و زندگی نجات می یابد.آنها معتقدند که انسان در فاصله هر مرگ و سازندگی بعدی خود در موقعیتی قرار می گیرد که زنده ها می توانند با نثار ثواب به او شادمانی ببخشند.کلمه ثواب در بودیسم(punna) نام دارد که اندیشه خوب،گفتار خوب،و کردار خوب که با قلب پاک و نیت خالص صورت گرفته باشد را شامل میشود.هر کسی که اثر فکری یا گفتاری یا عملی خوبی از خود بر جای بگذارد بلافاصله در زندگی او موثر واقع میشود و وضعیتی فرح بخش و رضایتمند برایش حادث میگردد.چنین فردی میتواند با انتقال ثواب به فردی که دستش از دنیا کوتاه است او را نیز در وضعیت پیش آمده شریک کند.عمل انتقال ثواب به مردگان نیزخود عملی با ثواب محسوب می شود.
بودا با قربانی کردن حیوانات برای ثواب مردگان مخالفت کرد . هندیها در عصر بودا برای خوشحال کردن خدایان حیوانات را قربانی می کردند.بودا در آموزشهایش با کشتن حیوانات به هر نیتی مخالفت کرد.شاه ماگادا اولین کسی بود که به مهر عمومی ایمان آورد و قانونی وضع کرد که کشتن یا قربانی کردن حیوانات ممنوع اعلام شد.شاهان دیگر نیز همین گونه عمل کردند.درپیتاکا در موارد مختلف در مذمت قربانی کردن حیوانات سخن گفته شده که خطبه کوتادانتا پس ا ز آنهاست.علمای بودائی می گویند سنتی که امروزه که امروزه هنگام ادای جمله انتقال ثواب بهlمردگان انجام می شود یعنی آب از کوزه ای پر به ظرفی دیگر می ریزند تا پر شود.
در متون بودایی ریشه ندارد.اما این عمل به خاطر تکرار طی قرون متمادی به صورت امری مقدس در آمده است.بودا هر گونه سنت اجتماعی را که با آموزشهای او تزاحم نداشته می پذیرفت.مثلا عروس و داماد دستشان را روی هم گذاشته و در همان حال آب بر روی دست آنها ریخته می شد.که نشانه ایجاد وحدت و الفت میان آنها بود این سنت پذیرفته شد. در کشورهای بودائی صدقه به مانکها یک وظیفه ی دینی است.مانکها پس از دریافت صدقه هم صدا این جمله را به ثواب مردگان ادامی کنند همان گونه که آبها رودخانه های بزرگ و اقیانوسها را پر می کنند
همان گونه آرزو مندیم که این ثواب به مردگان نیز برسد. در متون بودیستی زمان خاصی برای ارسال ثواب به مردگان وجود ندارد.اما به صورت سنتی برنامه منظمی برای آن ایجاد شده است.روز سوم،روز هفتم،آخر ماه سوم،و سالگرد مرگ زمانهاییست که بوداییان به یاد فرد متوقی می افتند. اما روحانیون بودایی توصیه می کنند هر گاه کار خوبی انجام دادیدهمان زمان به یاد گذشتگان باشید و آنها را در ثواب شریک کنند.بوداییان به وجود جن وپری…اعتقاد دارند و برای آنها قدرتی محدود قائل اند که انسانها را در رسیدن به نیروانا می توانند کمک کنند.انسان خوب است که جن و پری را در ثواب کارهای خود شریک کنند.
