تاریخچه روابط جمهوري اسلامي ايران و تايلند
الف: روابط سياسي
تاريخ روابط ايران و تايلند با استناد به مدارك تاريخي موجود سابقه اي قديمي دارد كه اين سابقه به عهد صفويه بر مي گردد. رفت و آمدهاي سياسي ميان مقامات بلند پايه دو كشور از تاريخ برقراري روابط سياسي يعني از سال ۱۳۵۵ شمسي تا كنون ، حاكي از روند مثبت روابط سياسي ميان دو كشور مي باشد. حمايتهاي دو كشور از يكديگر در مجامع بين المللي و همكاريهاي نزديك منطقه اي مهمترين همكاريهاي سياسي دو كشور است. به پيشنهاد تايلند در تيرماه سال جاري (۱۳۸۳) عضويت جمهوري اسلامي ايران در مجمع گفتگو براي همكاري در آسيا پذيرفته شد.تاكنون هياتهاي عاليرتبه ذيل از كشورهاي يكديگر ديدار نموده اند:
– سفر نورمحمد ماتا رئيس سابق مجلس نمايندگان تايلند به ايران درسال ۱۳۷۶-
سفر معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان تربيت بدني به تايلند براي حضور در سيزدهمين دوره بازيهاي آسيايي در آذرماه ۱۳۷۷
– سفر آقاي ناطق نوري رئيس اسبق مجلس شوراي اسلامي به تايلند در آذرماه ۱۳۷۷
– سفر وزير خارجه سابق تايلند آذرماه ۱۳۷۷
– سفر وزير خارجه سابق تايلند جهت برگزاري پنجمين اجلاس كميسيون مشترك اقتصادي فيمابين ايران و تايلند در تيرماه ۱۳۷۸
– سفر معاون نخست وزير و وزير بازرگاني تايلند به ايران در مهر ۱۳۷۸
– سفر آقاي ولايتي وزير امور خارجه سابق به تايلند در آبان ۱۳۷۸
– سفر وزير محترم بازرگاني جهت شركت در اجلاس دهم آنكتاد در بهمن ۱۳۷۸
– سفر آقاي خرازي وزير امور خارجه به تايلند جهت شركت در پنجاه و ششمين اجلاس وزراي اسكاپ در خرداد ۱۳۷۹
– سفر آقاي خرازي وزير امور خارجه به تايلند جهت شركت در پنجاه و هفتمين اجلاس وزراي اسكاپ در ارديبهشت۱۳۸۰
– سفر آقاي كروبي رئيس سابق مجلس شوراي اسلامي به تايلند در آذرماه ۱۳۸۱
-سفر آقاي جهانگيري وزير صنايع و معادن به تايلند (آذر ۱۳۸۳)
– سفر شاهزاده ماهاچاكري به ايران در فروردين ۱۳۸۳
– سفر آقاي شركاء معاون محترم رئيس جمهور و رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور جهت شركت در اجلاس توسعه جايگزين در آبان ۱۳۸۳
سفر آقاي پرومين وزير انرژي تايلند به ايران (دي ماه ۱۳۸۳)
جمهوري اسلامي ايران اميدوار است روابط دو كشور همانند گذشته در تمامي ابعاد و زمينه ها بيش از پيش توسعه و گسترش يابد و دو كشور همكاري و هماهنگي بيشتري را بعنوان اعضاي مؤثر اكو و آسه آن در راستاي تقويت همكاريهاي منطقه اي كه يكي از اولويت هاي سياست خارجي ايران است، بعمل آورند.
ب: همكاريهاي پارلماني
تبادلات پارلماني جايگاه ويژه اي در روابط دو جانبه دو كشور داشته و دارد كه تشكيل گروههاي دوستي و سفرهاي مقامات و نمايندگان پارلمان طرفين به خوبي حكايت از اين امر دارد. رئيس پارلمان تايلند در سال ۱۳۷۶ به تهران سفر نمود كه متقابلا رئيس مجلس وقت كشورمان در سال ۱۳۷۷ از بانكوك بازديد بعمل آورد. همچنين جناب آقاي كروبي رياست محترم دوره ششم مجلس شوراي اسلامي ، در آذرماه سال ۱۳۸۱ از تايلند ديدار كرد. در شهريورماه سال ۱۳۸۲ اعضاي گروه پارلماني دوستي تايلند از ايران ديدار نمودند و متقابلاً در اسفندماه سال ۱۳۸۲ اعضاي گروه دوستي از مجلس شوراي اسلامي به تايلند سفر نمودند . رئيس كميته سياست خارجي مجلس سناي تايلند نيز در دي ۱۳۸۲ در راس هياتي به تهران سفر كرد. سفر رئيس مجلس نمايندگان تايلند به تهران در دستور كار دو طرف قرار دارد.
همكاريهاي نمايندگان دو پارلمان در مجامع منطقه اي و بين المللي نيز قابل توجه است .
ج: همكاريهاي اقتصادي
همكاريهاي اقتصادي دو كشور ايران و تايلند با برگزاري ششمين اجلاس كميسيون مشترك اقتصادي برياست وزارت پست و تلگراف و تلفن كشورمان و ملاقاتهاي جناب آقاي معتمدي وزير محترم پست و تلگراف و تلفن در ارديبهشت سال ۱۳۸۱، با مقامات تايلندي و سفر رسمي جناب آقاي جهانگيري وزير محترم صنايع و معادن به تايلند و ملاقات با نخست وزير و وزير صنايع و ديدار ايشان از شهرك هاي صنعتي در نقاط مختلف اين كشور حاكي از روند رو به گسترش روابط اقتصادي ميان دو كشور مي باشد. در سال ۱۳۸۲ مسئوليت برگزاري كميسيون مشترك اقتصادي به وزارت بازرگاني كشورمان واگذار شد . از سوي تايلند ، وزارت امور خارجه آن كشور مسئول كميسيون مشترك مي باشد.
همچنين در سالهاي اخير علاقه مندي بخش خصوصي تايلند جهت حضور در بازار ايران و مبادلات تهاتري كالا و سرمايه گذاري مشترك در مناطق آزاد اقتصادي رو به گسترش بوده است. در اين راستا سفر هيات نماينده تجاري نخست وزير تايلند به ايران در مهرماه ۱۳۸۲ قابل توجه مي باشد. يك شركت تايلندي در مناقصه بازسازي هتل بزرگ آزادي تهران برنده گرديده است. مشاور وزير بازرگاني تايلند نيز در خرداد ۱۳۸۳ به كشورمان سفر كرد و از آبادان و خرمشهر ديدن نمود. مدير كل توسعه صادرات تايلند نيز در مرداد ۸۳ يك سفر غير رسمي يك روزه از تهران بعمل آورد و با معاون بين الملل اتاق بازرگاني و معاون مدير عامل شركت بازرگاني دولتي ايران ديدار و گفتگو كرد.
استان كرمان همكاريهاي سازنده اي را با بخش خصوصي تايلند انجام داده است كه در اين راستا مي توان به سفرهاي استاندار كرمان به تايلند و هياتهاي خصوصي تايلندي به كرمان اشاره نمود.آخرين هيات بخش خصوصي تايلند در تاريخ ۲۷/۷/۸۲ به استان كرمان سفر نمودند و در اين سفر آمادگي خود را براي سرمايه گذاري در زمينه هاي پتروشيمي،لوازم آرايشي،اكتشافات،مواد غذايي و بسته بندي اعلام نمودند. يك شركت تايلندي جهت مشاركت در ساخت خانه هاي پيش ساخته براي نصب در منطقه بم نيز اعلام آمادگي كرده است.
از ديگر سفر هاي اقتصادي مهم در سال ۱۳۸۲ مي توان به سفر معاون محترم بين الملل وزارت نفت كشورمان به تايلند اشاره نمود كه در اين سفر يادداشت تفاهم همكاري ميان شركت نفت ايران و شركت PTT تايلند منعقد شد. بر طبق اين توافق ، دو طرف در زمينه اكتشاف و توليد ميادين نفت و گاز و CNG همكاري خواهند كرد و تايلند جهت خريد سالانه ۵ ميليون تن LNG از كشورمان براي يك دوره ۲۵ ساله از سال ۲۰۱۰ به بعد اظهار علاقمندي كرد.
بانك توسعه صادرات ايران و اگزيم بانك تايلند بمنظور گسترش روابط تجاري و بانكي بين دو كشور ، در تاريخ اول خرداد ۱۳۸۳ ، در بانكوك ، قرارداد همكاري امضاء كردند به گفته مدير عامل بانك توسعه صادرات ايران ، اين قرارداد تسهيل كننده پرداخت مبالغ اعتبارات اسنادي گشايش شده براي صادرات و واردات هر دو كشور است . تسويه حساب اين قرارداد در دوره هاي سه ماهه انجام مي شود ترتيبات پرداخت تحت اين قرارداد براي صادرات غير نفتي ايران و صادرات تايلند به جزء برنج قابل اجرا مي باشد .
هفتمين اجلاس كميسيون مشترك دو كشور از تاريخ ۱۴ لغايت ۱۷ شهريور ۱۳۸۳ (۴ الي ۷ سپتامبر ۲۰۰۴) به رياست جناب آقاي شريعتمداري ،وزير محترم بازرگاني كشورمان وآقاي سوراكيارت ساتيراتاي ، وزير خارجه تايلند، درتهران برگزار گرديد. در طي اين اجلاس، وزير خارجه تايلند به حضور جناب آقاي خاتمي، رياست محترم جمهوري رسيد وبا وزراي امورخارجه، بازرگاني و نفت نيز ديدار وگفتگو كرد.
در پايان اين اجلاس يادداشت تفاهم كميسيون هفتم به امضاء طرفين رسيد. دراين يادداشت تفاهم، دوطرف با تاسيس شوراي تجاري ايران ? تايلند در دو كشور،موافقت كردند. طرفين همچنين موافقت نمودند درراستاي ترتيبات تعرفه ترجيحي بين دو كشور كار نمايند و براين اساس، مقرر گرديد كارشناسان ظرف دوماه به منظور بررسي راههاي كاهش موانع تعرفه اي وغيرتعرفه اي، با يكديگر ملاقات كنند.
طرفين رضايت خود را از نهايي شدن موافقتنامه تشويق وحمايت متقابل از سرمايه گذاري خارجي اعلام وموافقت نمودند مراحل تشريفات داخلي خاص هريك از طرفين را درخصوص آماده نمودن سند جهت امضاء در اولين فرصت، اعمال نمايند. در خصوص موافقتنامه اجتناب از اخذ ماليات مضاعف، دوطرف ضمن اشاره به پيشرفت هاي حاصله درانجام مذاكرات، اظهار اميدواري نمودند كه بتوانند در آينده نزديك آن را به مرحله امضاء برسانند. بانك توسعه صادرات ايران آمادگي خود را جهت انعقاد يك قرارداد اعتبار خريدار كوتاه مدت به مبلغ ۵ ميليون يورو جهت تامين مالي صادرات كالا به تايلند، اعلام نمود.
دريادداشت تفاهم هفتم همچنين ضمن اظهار رضايت مندي از پيشرفت همكاريها در چارچوب موافقتنامه حمل ونقل هوايي، طرف تايلندي از طرف ايراني دعوت كرد كه از امتياز فضاي آزاد هوايي تايلند استفاده كامل نمايد. ضمناً طرفين موافقت كردند از طريق ديپلماتيك زمان و محل مذاكرات فيمابين مقامات عاليرتبه دو كشور براي پيگيري انعقاد موافقتنامه كشتيراني را تعيين نمايند. در زمينه مسائل فرهنگي، طرفين موافقت نمودند با برگزاري جشن پنجاهمين سال برقراري روابط سياسي بين دو كشور درسال ۲۰۰۵ ميلادي، فعاليت هاي فرهنگي خود را گسترش دهند. طرف تايلندي ابراز علاقه نمود كه جهت شركت در چهارمين دوره مسابقات زنان مسلمان در سپتامبر ۲۰۰۵ در تهران ، از آن كشور دعوت بعمل آيد. طرفين همچنين درخصوص پيش نويس يادداشت تفاهم كشاورزي بطور اصولي موافقت نمودند و مقرر شد طرف تايلندي درمورد حذف ماده ۷ آن پيش نويس، اعلام نظر كند.
طرفين از امضاء يادداشت تفاهم همكاري انرژي بين وزارت نفت جمهوري اسلامي ايران و وزارت انرژي تايلند در ۲۹ ژانويه ۲۰۰۴ استقبال كردند وطرف تايلندي اعلام نمود درحال بررسي واردات گاز طبيعي مايع شده از ايران مي باشد وتا پايان سال ۲۰۰۴ ميلادي، تصميم خود را به اطلاع طرف ايراني خواهد رساند.
برطبق اين يادداشت تفاهم، طرفين موافقت نمودند سازمانهاي تحقيقاتي ذيربط خود را جهت انجام مطالعات تحقيقاتي مشترك درزمينه امكان ايجاد سرمايه گذاري مشترك درخصوص صنايع غذايي حلال درتايلند با هدف ارائه گزارش مطالعه مشترك خود در اجلاس آتي كميسيون مشترك، تعيين نمايند.
د: سوابق همكاريهاي تجاري و اقتصادي
حجم روابط تجاري دو كشور در سال ۲۰۰۱ ميلادي بالغ بر ۴/۲۰۸ ميليون دلار بوده است كه از اين ميزان ۷۶ ميليون دلار صادرات غير نفتي ايران به تايلند و ۴/۱۳۲ ميليون دلار صادرات تايلند به ايران بوده است.
حجم مبادلات تجاري دو كشور در سال ۲۰۰۲ بالغ بر ۲۴۰ ميليون دلار بوده است كه از اين ميزان ۷/۶۱ ميليون دلار صادرات ايران به تايلند و ۳/۱۷۷ ميليون دلار صادرات تايلند به ايران بوده است.
حجم مبادلات تجاري دو كشور در سال۲۰۰۳ بالغ بر ۳/۳۶۸ ميليون دلار بوده است كه از اين ميزان ۴/۷۱ ميليون دلار صادرات ايران به تايلند و ۹/۲۹۶ ميليون دلار صادرات تايلند به ايران بوده است.
واردات از تايلند عمدتا شامل برنج،محصولات فولادي،كامپيوتر و قطعات آن،مواد شيميايي،پليمر ،كائوچو، شيشه و محصولات شيشه اي،موتور اتومبيل و قطعات آن، ماشين آلات،راديو وتلويزيون و قطعات الكترونيكي ،تجهيزات پزشكي،كاغذ و محصولات كاغذي وگل هاي مصنوعي مي باشد.
صادرات به تايلند عمدتا شامل فولاد، قراضه آهن آلات، مواد شيميايي ، ماهي و محصولات دريايي ( ماهي مركب ) الياف نساجي، دارو و ميوه مي باشد.
تايلندي ها در صنايع شيلات با ايران همكاري نزديكي دارند و قرار است در جزيره كيش سرمايه گذاري مشتركي توسط بخش هاي خصوصي دو كشور انجام پذيرد.
حجم مبادلات دو كشور در ۸ سال اخير به شرح ذيل مي باشد: ( ميليون دلار آمريكا)
سال حجم كل صادرات ايران صادرات تايلند موازنه تجاري
۱۹۹۶ ۸۷۵ ۸/۶۲۰ ۲/۲۵۴ ۶/۳۶۶
۱۹۹۷ ۵۹۸ ۳/۴۲۳ ۷/۱۷۴ ۶/۲۴۸
۱۹۹۸ ۱۹۵ ۵۲ ۱۴۳ ۹۱ـ
۱۹۹۹ ۳۰۶ ۱/۹۵ ۹/۲۱۰ ۸/۱۱۵ ـ
۲۰۰۰ ۵۰۰ ۳/۳۲۱ ۷/۱۷۸ ۶/۱۴۲
۲۰۰۱ ۴/۲۰۸ ۷۵ ۱۳۳ ۵۸ ـ
۲۰۰۲ ۲۳۹ ۷/۶۱ ۳/۱۷۷ ۶/۱۱۵ ـ
۲۰۰۳ ۳/۳۶۸ ۴/۷۱ ۹/۲۹۶ ۵/۲۲۵-
ژانويه ۲۰۰۴ ۳/۲۶ ۹/۳ ۴/۲۲ ۵/۱۸-
ضمنا يادآور مي شود كه طبق آمار گمرك ايران ، در سال ۱۳۸۲ ، صادرات به تايلند حدود ۱/۷ و واردات از آن كشور حدود ۲۳۰ ميليون دلار بوده است.
ه: همكاريهاي فرهنگي
مشتركات فرهنگي دو كشورو تاكيد مقامات بلند پايه تايلندي بر توسعه روابط فرهنگي زمينه مناسبي جهت گسترش اين همكاريها بوجود آورده است كه اميدوارم در آينده شاهد گسترش هر چه بيشتر مبادلات فرهنگي،علمي و گردشگري ميان دو كشور باشيم.
تا كنون يادداشت تفاهمهاي متعددي ميان دانشگاههاي دو كشور به شرح ذيل به امضاء رسيده است.
– يادداشت تفاهم ميان دانشگاههاي شيراز و سري خارين ويروت درسال ۱۳۸۱
– يادداشت تفاهم ميان دانشگاههاي هنراصفهان و سري ناخرين ويروت در سال ۱۳۸۱
– يادداشت تفاهم ميان دانشگاههاي تهران و چوالالانگ كورن در اسفند ۱۳۸۲
-يادداشت تفاهم ميان دانشگاههاي آزاد اسلامي و چوالالانگ كورن در خرداد ۱۳۸۳
ضمناً در سفر جناب آقاي دكتر جاسبي ، رئيس دانشگاه آزاد اسلامي به تايلند در خرداد ۱۳۸۳ موضوع تاسيس رشته هاي ايران شناسي و مطالعات آسياي جنوب شرقي نيز مورد تبادل نظر قرارگرفت.
در جريان برگزاري ششمين اجلاس كميسيون مشترك اقتصادي در سال ۱۳۸۱ در تايلند، يادداشت تفاهم جهانگردي ميان طرفين به امضا رسيده است.
برگزاري سمينارهاي متعدد راجع به اسلام و بوديسم، نشست بررسي جايگاه زن در اسلام و بوديسم ،برگزاري نشست تاسيسي شوراي رهبران مذهبي جهان، برگزاري هفته فرهنگي، تاسيس كرسي زبان فارسي در دانشگاههاي تايلند جملگي حاكي از روابط خوب فرهنگي دو كشور مي باشد
